Budizm putperest midir?

"Sen tanrı mısın?" diye sordu Buda'ya.
"Hayır" dedi Buda.
"Bir büyücüsün o zaman?"
"Hayır."
"Doğaüstü bir yaratık mısın? Melek gibi."
"Hayır."
"Peki nesin sen?"
"Ben sadece 'farkındayım!"

Budist ülkelere gidenler bilirler, budistler buda heykelleri önünde eğilirler, çoğunlukla da diz çöküp secdeye giderler. Bu tür hareketler bizde tapınma ile özdeşleştiği için çoğumuz o heykellerin put olduğunu, budistlerin de o putlara taptığını (putperest olduğunu) düşünür. Oysa ne o heykeller puttur ne de budistler putperesttir.

Öncelikle en son Buda "aydınlanmış", "farkında" bir insandır ne tanrıdır, ne de peygamberdir. Aydınlandıktan sonra 80 yaşına kadar yaşamış ve daha sonrasında da doğal nedenlerle ölmüştür. Yani bir putun gerektirdiği özelliklerin hiçbirine sahip değildir. "Buda" heykelleri Buda'yı değil onun yolunu simgeler, bu heykellerin önünde eğilmek kişinin kendisini o yola adayacağına dair sembolik bir harekettir.

Steve Hangen'in Yalın ve basit Budizm (Buddhism Plain and Simple) adlı çok güzel çalışmasından:

Buda hiçbir zaman kendini insanüstü bir varlık olarak olarak konumlandırmadı, o sadece "farkında" bir insandı. Hiçbir zaman tanrı olduğunu iddia etmedi, bir tanrıdan ilham/vahiy aldığını söylemedi, doğaüstü bir güce sahip olduğunu belirmedi. Tüm öğretisinin ve anlattıklarının insanların erişebileceği şeyler olduğunu belirtti.

Gautama'ya "Buda" diyoruz ama daha birçok buda, "farkında olan" insan, gelip geçmiştir (ve gelip geçecektir).  Ve geçmiş ve gelecek tüm budalar da Buda gibi insandırlar, tanrı değillerdir.

Buda dua edilecek, adak adanacak, bir şey istenecek, önünde secdeye varılacak, tapınılacak biri değildir. Buda basitçe farkında bir insandır, ne daha azı ne de daha fazlasıdır.

Budizm bir inanç sistemi değildir. Bir doktrinin kabul edilmesi ya da bazı iddia ve prensiplere inanmak değildir. Budizm dünyayı açık görüşlülükle test etmekle ilgilidir. Dünyayı dolaysızca "görmek" ile ilgilidir. Budizm "bilmek" ile ilgilidir, inanmakla ya da umut etmekle ilgili değildir. Herşeyi ve herkesi, öncelikle de kendimizi korkmadan sorgulamakla ilgilidir.

En önemlisi de Buda'nın öğretisini sorgulamaktır. Buda herkesi her fırsatta kendi öğretisini test etmeye teşvik etmiştir.

Buddhism Plain and Simple - Sayfa 8